Ndeni Lisley 
Inaelezwa kuwa karibu ya asilimia 50 ya Watanzania hawana elimu ya fedha licha ya juhudi zinazofanywa na taasisi za fedha katika kutoa elimu ya fedha kwa maendeleo ya taifa.
Kwa ujumla, elimu ya fedha (financial Literacy) humpa mtu uwezo wa kuelewa na kutumia stadi mbalimbali za kifedha kwa ufanisi.
Hizi zinajumuisha, lakini si tu, usimamizi wa fedha za binafsi (bajeti ya nyumbani, mikopo, bima, n.k.), bajeti ya serikali, mikopo, uwekezaji, ushuru, na mambo mengine yanayohusiana na fedha.
Kama vile isemwavyo, “ujuzi wa kifedha ndio msingi wa uhusiano wa mtu na pesa. Ni safari ya maisha yote ya kujifunza masuala yote ya fedha, ustawi na kujiamini.”
Wataalamu wa maswala ya fedha wanasisitiza kwamba ujuzi wa kifedha ni muhimu kwa maendeleo endelevu ya kiuchumi na kijamii ya nchi yoyote.
Wanasema elimu ya fedha kwa ujumla kuhusu bidhaa na huduma za kifedha ni njia thabiti ya kusonga mbele na kupata maendeleo.
Kwa lengo hili zuri, serikali ya Tanzania kwa kushirikiana na taasisi za umma na sekta binafsi kama Wizara ya Fedha na Benki Kuu ya Tanzania (BoT) imekuwa ikihakikisha wananchi wanapata elimu ya fedha na mambo mengine yanayokusudiwa kukuza maendeleo ya taifa.
Serikali kupitia Wizara ya Fedha na Taasisi zake imekuwa ikiendesha mafunzo juu ya elimu ya fedha kwa wananchi katika mikoa mbalimbali ambayo yatawasaidia kupata maarifa yatakayowawezesha kufanya maamuzi bora ya kifedha na kujenga maisha yenye utulivu na mafanikio.
Kuna umuhimu mkubwa wa kuwezesha watu kupata huduma za kifedha Tanzania
Kuwezesha wananchi wengi iwezekanavyo kupata na kutumia huduma za kifedha (kama akaunti za benki, mikopo, bima, na kadhalika) ni jambo muhimu sana kwa maendeleo ya Taifa. Ni kama msingi wa nyumba kubwa.
Umuhimu wake unaweza kuelezewa kwa urahisi kama ifuatavyo:
Kuondoa umaskini na ufukara
Kusaidia Kupanga Matumizi ambapo watu wengi wenye kipato kidogo huwa na shida ya pesa zinazokuja mara kwa mara. Kuwa na akaunti ya akiba kunawasaidia kukabiliana na gharama za ghafla (kama matibabu au ada za shule) bila ya kuuza mali muhimu kama ng’ombe au shamba.
Pia inasaidia kuvunja mzunguko wa umaskini. Hii inawapa watu uwezo wa kuweka akiba na kupata mikopo midogo kunawasaidia kuwekeza katika chakula bora, afya, na elimu ya watoto wao. Hii inasaidia kujenga vizazi vyenye afya nzuri na uwezo wa kujikimu.
Kuimarisha uchumi na kuleta maendeleo
Sehemu kubwa ya watu Tanzania huweka akiba zao nyumbani kwenye. Kuwaweka kwenye mfumo rasmi wa kifedha kunasaidia kukusanya akiba hizo kubwa na kuzitumia kuwapa mikopo wafanyabiashara wadogo. Hii huongeza uwezo wa kuwekeza na kukuza uchumi.
Kusaidia wafanyabiashara wadogo (SME) ambao ndio watetezi wa uchumi wa Tanzania na huwaajiri Watanzania wengi. Mara nyingi hawapati mikopo ya kiserikali, jambo linalowazuia kupanua biashara zao. Kuwapa mikopo na akaunti za biashara kunawawezesha kukua na kuajiri zaidi, na hivyo kuongeza nafasi za kazi.
Kuwawezesha Wanawake na Vijana
Wanawake na vijana ndio wengi huathiriwa na upungufu wa huduma za kifedha. Kuwapa akaunti zao binafsi, mitandao ya pesa za simu, na uwezo wa kupata mkopo kunawapa uwezo zaidi wa kudhibiti maisha yao ya kiuchumi.
Pia inawawezesha kufanya biashara kwa kutumia huduma hizi, wanawake na vijana wanaweza kuanzisha na kukuza biashara ndogo ndogo, badala ya kutegemea shughuli za kila siku za kupata riziki tu. Hii inapunguza tofauti za kijinsia na kiumri katika uchumi.
Kuwaweka watu imara wanapokumbwa na matatizo
Hapa tunazungumzia swala la kukabiliana na dharura. Watu wengi wa Tanzania, hasa wakulima, wanaathirika sana na majanga kama ukame, mafuriko, au ugonjwa. Kupata bima (kwa mfano, bima ya mazao au afya) na uwezo wa kupokea pesa haraka kwa simu kupitia mitandao mbalimbali ya simu kunawasaidia kustahimili misongo kama hii.
Pia Serikali inaweza kutumia mifumo hii ya kifedha ya kidijitali kupelekea pesa moja kwa moja kwa watu wenye mahitaji (kama misaada ya familia). Hii inapunguza upotevu wa pesa, inaongeza ufanisi, na kuhakikisha misaada inafika kwa wale wanaostahiki haraka na kwa usalama.
Kuongeza udhibiti na uwazi wa uchumi
Kupunguza uchumi usio rasmi. Wakati shughuli za kifedha zinapoenda kwenye mifumo ya kidijitali badala ya pesa taslimu, zinaacha nyuma ushahidi. Hii inasaidia kuleta shughuli nyingi za kibenki “nyumbani” za kiserikali, na kusaidia serikali kukusanya kodi kwa urahisi zaidi. Pesa hizi za ziada za serikali zinaweza kutumika kuboresha barabara, shule, na hospitali.
Kupunguza Rushwa na Wizi: Kulipwa kwa mshahara na malipo ya huduma za umma kwa njia ya kidijitali kunapunguza matumizi ya pesa taslimu. Hii inapunguza fursa za rushwa na wizi huku ikiendeleza ubunifu na uchumi wa kidijitali.
Kutimiza malengo ya Kimataifa na ya Taifa
Kuwezesha upatikanaji wa huduma za kifedha kunahusiana moja kwa moja na maono ya Maendeleo ya Taifa (Vision 2025) na Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs) ya Umoja wa Mataifa. Ni nyenzo muhimu sana kwa malengo ya kupunguza umaskini, njaa, usawa wa kijinsia.
Kuwezesha upatikanaji wa huduma za kifedha Tanzania ni nyenzo muhimu ya mabadiliko. Inachochea uchumi kutoka kwenye mfumo wa pesa taslimu na usio rasmi kwenda kwenye mfumo wa kidijitali, wenye uwazi na ufanisi.
Kwa kuwawezesha watu binafsi, kusaidia wafanyabiashara wadogo, kuweka akiba, na kuwa imara kiuchumi, inaweka msingi dhabiti wa maendeleo ya uchumi endelevu na usio acha nyuma kundi lolote. Kwa hivyo, si sera ya kifedha tu, bali ni mkakati mkuu wa maendeleo kwa Tanzania yote. Hivyo, ni muhimu kila mtu apate elimu ya fedha.
